Abraham Wald (1902-1950)

Avusturya-Macaristan’ın (şimdiki Romanya’nın) Cluj kentinde Yahudi bir ailenin çocuğu olarak 31 Ekim 1902’de doğdu. O zamanki Macar okullarında zorunlu olan cumartesi günü yüzünden, dindar bir Yahudi olması nedeniyle, ilk eğitim-öğretimini evde, son derece bilgili ve yetenekli öğretmen oldukları anlaşılan anne ve babasından aldı.

1927’de Viyana Evrenkenti’nde lisansüstü öğrenime başladı. Karl Menger’in danışmanlığında 1931’de matematik doktora derecesini aldı.

Üstün derecede başarılı olmasına karşılık, Avusturya’daki Yahudi ayrımcılığı nedeniyle, Evrenkent’te bir görev alamadı. Bununla birlikte, Viyana Evrenkenti’nde Karl Menger’le çalışmalarını sürdürdü ve Oscar Morgenstein’ın desteğiyle, Viyana’daki İş Devri Araştırma Enstitüsü’nde araştırmacı olarak bir iş buldu. İsviçre’deki Geneva Araştırma Merkezi’nden de bir araştırma bursu alarak, iktisadi sorunlarla ilgili çalışmalar yaptı. 1931’den Nazi baskısı nedeniyle ülkesinden ayrılıncaya kadar geçen sürede, içlerinde Annals of Mathematical Statistics, Ergebnisse eines mathematischen Kolloquiums, Mathematische Annalen, Memoires et Communications de l’Academie des Sciences, Monatsberichte des Oesterreichischen Institutes für Konjunkturforschung, Sitzungsberichte der Wiener Akademie, and Zeitschrift für Nationalökonomie dergilerinin bulunduğu çeşitli dergilerde 17 makalesi yayınlandı.[11]

1938’de Nazi’ler Avusturya’yı işgal edince, Yahudi ayrımcılığı yoğunlaştı. Özellikle, Wald ve ailesi Yahudi oldukları için baskı gördüler ve Cowles İktisadi Araştırma Komisyonu’nun, ekonometrik araştırmalarda çalışması için yaptığı davet üzerine, Birleşik Devletler’e göç ettiler. [1]

Columbia Evrenkenti’nde çalışmaya başlayan Wald, yeteneğini en iyi biçimde değerlendirebileceği konuları ve ortamı, diğer bir çok istatistikçi gibi, o güne kadar karşılaşılmamış teknik sorunların çözümü için II. Dünya Savaşı sırasında oluşturulan büyük çaplı yöneylem araştırma takımlarında buldu.

Wald bu istatistik yeteneğini, II. Dünya Savaşı’nda düşman ateşiyle kaybedilen bombardıman uçakları sorununa uyguladı. Geri dönen uçaklardaki hasar üzerine bir çalışma yapılmış ve en fazla hasar alan yerlerin zırhla kaplanması önerilmişti. Wald’ın eşsiz sezişi, geri dönen bombardıman uçakları üzerindeki uçaksavar mermi deliklerinin hasar alınabilecek alanları gösterdiğiydi. Verilerin düşman ateşinden hiç hasar görmeden geri dönen her bombardıman uçağında da benzer izler olduğunu göstermesi, Wald’ı isabet alındığında bu izlerin uçağın kaybına yol açacak zayıf noktalar olduğu ve buraların güçlendirilmesi gerektiği sonucuna götürdü. Bu çalışma, o zamanlar yeni ortaya çıkan yöneylem araştırması alanında ufuk açan bir çalışma olmuş ve çalışmanın kuramsal temellerini de içeren teknik rapor 1980’de açık erişime açılmıştır. [4]

Ünlü Amerikan fizikçisi Robert Wald’ın da babası olan Abraham Wald, Meyer Girshick (Colombia Evrenkenti, 1947), Herman Chernoff (Brown Evrenkenti, 1948), Milton Sobel (Colombia Evrenkenti, 1951), ve Charles Stein (Colombia Evrenkenti, 1953)’ın doktora danışmanı olmuş ve yetiştirdiği bu ünlü istatistikçilerin de, zincirleme olarak toplam (145+190+71+147=)553 istatistikçinin yetişmesine katkı verdiği saptanmıştır.[10]

1897 yılında Zürich’te başlayan, ancak İki Dünya Savaşı sırasında kesintiye uğrayan Uluslararası Matematikçiler Kongresi’nin 30 Ağustos-6 Eylül 1950’de Cambridge (ABD)’de gerçekleştirilen 11incisinde davetli konuşmacılar arasında “İstatistiksel Karar Kuralları Genel Kuramının Temel Düşünceleri” başlıklı dersiyle Wald da vardı. Matematik alanındaki katkıları yüksek saygınlık görenlerin konuşmacı olarak davet edildikleri bu kongre dizisi dörder yıl arayla günümüzde de sürdürülmektedir.[12]

Ne yazık ki, Wald, istatistik alanına daha bir çok katkı yapabilecek yaşda, bir dizi ders vermek için davet edildiği Hindistan’a giderken 13 Aralık1950’de güney Hindistan’ın Nilgiri dağlarındaki bir uçak kazasında eşiyle birlikte yaşamını kaybetti.[1]

Ölümünden sonra, Sir Ronald A. Fisher tarafından ağır eleştirilere uğradı. Fisher, özellikle Wald’ın deneylerin tasarımı üzerine olan çalışmasını, Fisher ve Frank Yates tarafından gösterilmiş olan temel düşünlerden haberi olmadığı yolunda eleştiriyordu.[5] Wald’ın çalışmasını Jerzy Neyman savundu.[6] Neyman, özellikle deneylerin tasarımına ilişkin olarak Wald’ın çalışmasını açıklık getirdi.

Wald istatistiği, ters Gausgil dağılım olarak da bilinen Wald dağılımı, Wald-Wolfowitz koşu sınaması, ardışık olasılık oran sınaması gibi katkıları geniş bir uygulama alanı bulmuştur. Başlıca yapıtları arasında,
(1939)—”A New Formula for the Index of Cost of Living”, Econometrica, 7 (4): 319–331.
(1939)—”Contributions to the Theory of Statistical Estimation and Testing Hypotheses”. Annals of Mathematical Statistics, 10 (4): 299–326.
(1940)—”The Fitting of Straight Lines if Both Variables Are Subject to Error”. Annals of Mathematical Statistics, 11 (3): 284–300.
(1945)—”Sequential Tests of Statistical Hypotheses”. Annals of Mathematical Statistics, 16 (2): 117–186.
(1947)—Sequential Analysis, New York: John Wiley and Sons.
(1950)—Statistical Decision Functions, John Wiley and Sons, New York; Chapman and Hall, London.
bulunmaktadır.

Başvurular

1. Morgenstern, Oskar (1951). “Abraham Wald, 1902–1950”. Econometric , 19 (4): 361–367.
2. O’Connor, John J.; Robertson, Edmund F., “Abraham Wald”, MacTutor History of Mathematics archive, University of St Andrews.
3. Mangel, Marc; Samaniego, Francisco (June 1984) “Abraham Wald’s work on aircraft survivability”, Journal of the American Statistical Association, 79 (386): 259–267.
4. Wald, Abraham. (1943) “A Method of Estimating Plane Vulnerability Based on Damage of Survivors”, Statistical Research Group, Columbia University. CRC 432 — reprint from July 1980. Center for Naval Analyses.
5. Fisher, Ronald (1955) “Statistical methods and scientific induction”, Journal of the Royal Statistical Society, Series B, 17 (1): 69–78.
6. Neyman, Jerzy (1956) “Note on an Article by Sir Ronald Fisher”, Journal of the Royal Statistical Society, Series B, 18 (2): 288–294.
7. Robbins, Herbert (1951) “Review: A. Wald, Statistical decision functions”, Bulletin of the American Mathematical Society, 57 (5): 383–384.
8. Wolfowitz, Jacob (1952) “Abraham Wald, 1902–1950”, Annals of Mathematical Statistics, 23 (1): 1–13.
9. http://genealogy.math.ndsu.nodak.edu/id.php?id=36887&fChrono=1
10. http://cowles.econ.yale.edu/P/reports/1938.htm
11. “The Publications of Abraham Wald”. Annals of Mathematical Statistics, 23 (1): 29–33. 1952.
12. http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Societies/ICM.html

Updated on 24 Haziran 2017